De uitdaging waar bijna alle organisaties, ondernemingen of ‘ecosystemen’ voortdurend en in toenemende mate voor staan, is het beheersen van de continue stroom veranderingen. Daarvoor is overzicht en inzicht nodig, maar ook structuur en samenhang. De modellen, die dat overzicht voor een organisatie zouden moeten bieden, zijn vaak òf te globaal òf te gedetailleerd en technisch.

Eenvoudige modellen

We hebben behoefte aan een integraal maar relatief eenvoudig model, dat alle essentiële zaken laat zien, maar ook niet meer dan die essentiële zaken. Het model laat zien hoe bedrijven of bedrijfsonderdelen, klanten, partners en leveranciers in essentie samenwerken om klanten optimaal van dienst te zijn. Daarbij is van belang:

• Wat zijn de onderlinge commitments en hoe geef je die vorm, bijvoorbeeld als onderling afgestemde services;
• Welke informatie-uitwisseling tussen partijen is noodzakelijk en afgesproken ter ondersteuning van die samenwerking;
• Hoe zijn de basisverantwoordelijkheden (accountabilities en eigenaarschap) in de samenwerking verdeeld en belegd.

Kaderzetting value streams

Dit is de eerste in een serie blogs met als rode draad value streams en waardeketens. Value streams zijn een praktisch middel om snel in- en overzicht te bieden. En om de structuur en essentie van een organisatie, onderneming of ‘ecosysteem’ op essentiële punten snel inzichtelijk te maken. Het achterliggende doel is om dit als een samenhangend geheel te kunnen blijven overzien, besturen en vooral ook beheerst te veranderen. Deze eerste blog is vooral bedoeld als kaderzetting en geeft een globaal beeld van wat we met value streams en waardeketens bedoelen.

Snel en beheerst veranderen

Het vertalen van aangeboden producten of diensten naar een optimale inrichting van processen, mensen en middelen, zoals IT, is voor veel organisaties een (te) grote en onoverzichtelijke stap.

Om bedrijfsstrategieën en veranderdoelen gericht en samenhangend te realiseren is sturing en ontwerp nodig. Voor het benodigde overzicht en inzicht zijn modellen van de bedrijfsessentie onmisbaar. De waardeketenmodellen, waaraan in deze blogs gerefereerd wordt, zijn vanuit die behoefte ontstaan en ook precies daarvoor bedoeld.

Simpel bedrijfsmodel

Hoe maak je snel een praktisch en handzaam waardeketenmodel? Wat we zoeken is een model met een goede en beknopte weergave van de essentie van een organisatie, onderneming of eco-systeem. Goed in de zin, dat het helpt om snel en duidelijk antwoord te geven op de belangrijke vragen, bijvoorbeeld bij het analyseren, beoordelen en realiseren van veranderbehoeften. Beknopt, omdat de modellen anders hun doel voorbijschieten, onvoldoende bruikbaar zijn en waarschijnlijk ook niet onderhouden zullen worden. Zo kwamen we de afgelopen jaren uit bij een bedrijfsmodel op basis van waardestromen en waardeketens.

Accountability

Bedrijfsmodellen zijn de verbindende schakel tussen de reden van bestaan van organisaties, hun strategieën, hun producten en diensten en de operationele inrichting van die organisaties op basis van eindverantwoordelijke eenheden en hun processen, mensen en (IT-)middelen. Ze bieden een overzichtelijke weergave van de onderlinge samenwerking op hoofdlijnen en zijn het vertrekpunt voor de verdere operationalisering. Eindverantwoordelijke eenheden zijn hier accountable eenheden (versus responsible eenheden). Accountability voor bepaalde delen van waardeketens is daarmee direct gekoppeld aan eigenaarschap voor bepaalde ketenonderdelen, zoals bedrijfsprocessen of bedrijfsinformatie.

Veranderingen vertalen naar waarde

De basisgedachte bij een verandertraject is, dat elke verandering leidt naar het toevoegen van waarde in minimaal één van de waardeketens. En, ook niet onbelangrijk, zonder dat dit (onbedoeld) afbreuk doet aan de geleverde waarde in andere ketens of delen daarvan. Anders gezegd: het model moet snel inzicht geven in de totale impact van een verandering en op basis daarvan vooral ook de besluitvorming rondom die verandering goed en snel faciliteren.

Waardeketenmodel

1. Het waardeketenmodel is basisgereedschap om bij veranderingen snel een gedeeld beeld te krijgen van:
2. Een verandering die gerealiseerd moet worden en de redenen daarvoor;
3. De manieren waarop dat kan gebeuren, weergegeven in één of meer oplossingsrichtingen;
4. Wat voor die verandering nodig is ofwel het totaal aan noodzakelijke aanpassingen in de verschillende onderdelen van alle geraakte waardestromen;
5. Het voorgestelde pad voor de realisatie van de verandering, rekening houdend met risico’s en andere lopende of geplande veranderingen en
6. Een globale business case voor de te realiseren verandering.

Sturing en besluitvorming

De waardeketenstructuur is primair gericht op besluitvorming en dus in eerste instantie een model in businesstermen, zonder alle operationele en IT-technische details. Naast een onmisbaar communicatiemiddel met stakeholders is een dergelijk model ook een solide basis voor de realisatie van de verandering. Zowel inhoudelijk als voor bijvoorbeeld de coördinatie en aansturing over meerdere agile of scrum teams. Welk team doet wat en vooral: hoe hangen en komen de activiteiten en resultaten van de verschillende teams samen? Tijdens de veranderanalyse is het vooral van belang de volledige impact van veranderingen in beeld te krijgen. Ook bij de realisatie moet je de bredere context van individuele ontwikkelactiviteiten kunnen blijven overzien.

Value streams

In de context van deze blogs zijn value streams modellen op basis van waardeketens en de bijbehorende noodzakelijke informatiestromen. Managers en analisten willen de waardeketens kunnen overzien, begrijpen, analyseren en optimaliseren of (drastisch) veranderen. Op basis van die ketens willen ze met verschillende betrokkenen effectief kunnen communiceren over diverse business vraagstukken.

De modellen vormen in meerdere opzichten een verbindende schakel. Value streams dichten de kloof tussen de te leveren producten en diensten (services) en de (operationele) uitwerking en inrichting van organisaties en ecosystemen.

Actuele thema’s en waardestromen

In de komende blogs wil ik vanuit diverse actuele thema’s een link leggen naar waardestromen en het leveren van waarde, waardoor er een andere kijk op het thema ontstaat. 

Nieuwsgierig? 

Wil je meer weten over de onderwerpen in mijn blog, heb je feedback of ideeën voor de thema’s in mijn volgende blogs? Neem dan contact met ons op.