Geef de biofiel in ons de ruimte

Zo ben ik ervan overtuigd dat natuurlijke intelligentie de ontwikkeling van menselijke en kunstmatige intelligentie kan aanwakkeren. Zo’n voordracht van mijn kant klinkt ongetwijfeld heel zweverig en moeilijk te combineren met de verdergaande verslimming van de digitale samenleving. Op het eerste gezicht dus een groot contrast. Toch zijn deze werelden innig met elkaar verbonden en doen ook IT-managers er goed aan hun biofilie actief uit te dragen.

Een bila in het stadspark

Tot de dag van vandaag wordt echt slim zijn vooral toegeschreven aan de werking van onze hersenen of kunstmatige intelligentie. Terwijl AI in hoog tempo steeds geavanceerder wordt, zijn onze hersenen al duizenden jaren hetzelfde gebleven. Iris Sommers, hoogleraar psychiatrie aan het Universitair Medisch Centrum in Groningen, stelt dat we nog weinig weten over ons denken en immuunsysteem. Wat we wel weten is dat ons voedsel en de omgeving daar grote invloed op hebben. Een wandeling in het bos of een bila in het stadspark helpt dan ook enorm om nieuwe inzichten te realiseren. Volgens de Amerikaanse bioloog Edward Osborne Wilson zit verbinding met de natuur en andere levende wezens in ons DNA. Zijn boek Biophilia hypothesis uit 1984 benadrukt onze intrinsieke behoefte aan de natuur die rust geeft, helend werkt en creativiteit stimuleert. Ondanks technologische vooruitgang blijft de natuur cruciaal voor ons fysieke en mentale welzijn.

Energieslurper

Tegelijkertijd zijn we stelselmatig bezig deze broodnodige natuur flink geweld aan te doen. Ook met technologie. Zo gaat de massale omarming van AI gepaard met een toenemende CO2-voetafdruk. Apple kondigde onlangs aan dat ChatGPT beschikbaar komt op de iPhone en Macbook. Het aantal ChatGPT-gebruikers – momenteel 100 miljoen per week – zal dan explosief stijgen, wetende dat 1,4 miljard mensen wereldwijd met een iPhone op zak lopen. Generatieve AI is een grote energieslurper. De productie van een Gen AI-plaatje kost

evenveel stroom als het opladen van de telefoon. Als de vraag naar AI in het huidige tempo doorgroeit, verbruikt de AI sector in 2027 net zoveel energie als heel Nederland nu.

Techno-optimisme

AI boycotten is geen optie. Niemand gaat nog zelf dagen ploeteren op het maken van een mooi plaatje, als je dat met een paar slimme commando’s razendsnel door een AI kunt laten doen. Recent onderzoek leert bovendien dat het genereren van een pagina vol tekst met Chat-GPT duurzamer is dan wanneer de mens dat produceert. Als we AI veel bewuster gaan gebruiken, liggen er enorme kansen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Naast het afremmen van naïef techno-optimisme en consuminderen is het vooral zaak dat we nieuwe wegen gaan ontdekken.

Van duurzaam naar regeneratief

Een van die nieuwe wegen is regeneratief denken en doen. Een ambitieuze stap die verder gaat dan verduurzamen. Dat gaat niet alleen om het beperken van (klimaat)schade en uitstoot. Regeneratief handelen is een holistische benadering van het leven op aarde dat bijdraagt aan groei en herstel. Beetje bij beetje begrijpen we steeds beter de kruisverbanden tussen systemen op aarde. Zoals hoe ons microbioom wordt beïnvloed door wat we eten en hoe we dat voedsel kunnen verbouwen. Of hoe onze eigen voortplanting wordt bedreigd door chemicaliën en microplastics die in ons eten terechtkomen.

Regeneratief handelen streeft naar systemen die intrinsiek bijdragen aan gezondheid en veerkracht van de planeet en haar bewoners. Dat gaat een flinke stap verder dan de traditionele of zelfs circulaire economie die gericht is op hergebruik van materiaal en afvalbeperking. Die regeneratieve ambitie is ook toe te passen op IT. Hoe halen we spaarzame metalen en mineralen voor de vraag naar computerchips uit de grond? Hoe stillen we onze honger naar meer computerkracht? Dat geldt ook voor de levensloop van elektrische apparatuur. Zijn er manieren te vinden die bijdragen aan ecosystemen, biodiversiteit en onze eigen psychische en fysieke gezondheid?

Affiniteit met de natuur

Regeneratief denkende pioniers doen de komende jaren hun intrede in de wereld van IT. Wat kunnen we bijvoorbeeld leren van regeneratieve relaties in de natuur om de nu nog degeneratieve voetafdruk van IT te doorbreken? Hoe kan slimme technologie juist bijdragen aan het temperen van de opwarming van de aarde?

Als het destructieve van wat mens en technologie doen met de natuur tot ons doordringt, wordt de nieuwe weg helder: we moeten aan de bak om dat te herstellen. Slimme technologie regeneratief maken is hoe dan ook wenselijk. Dat is, zoals gezegd, meer dan duurzaam en circulair zijn. Hoe dat er precies uitziet, moet komende jaren duidelijk worden. De kern ligt in het beter begrijpen van natuur, systeemverandering en de mens andere keuzes laten maken. Dat begint bij de erkenning van onze aangeboren en genetisch bepaalde affiniteit met de natuur. Ook de IT-manager zal zijn eigen biofilie vroeger of later gaan omarmen.

Thijs Pepping is trendanalist van het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie (VINT) van IT-dienstverlener Sogeti.